Democracia Alla Turca

Democracia Alla Turca
Turk usulu demokrasi diye buna derler. Iste ulkenin en onemli esiklerinden birisindeyiz. Ulkemize Cumhurbaskani, ordularimiza baskomutan seciyoruz onumuzdeki 7 yil icin. Daha dogrusu secmemiz gerekiyor, ama, biz sessiz cogunluk olarak, ulkenin vatandaslari olarak, bu surecin tamamiyle disinda birakiliyoruz. Gaztelerimizin mansetlerinden ve basbakanin birinci, ikinci diye adlandirilan cevrelerinden sizdirilan cumhurbaskanlari namzetlerini ogreniyor ve icimizden; 'wooow' heralde bir kadin cumhurbaskanimiz olacakmis, veya 'wooow' su da olabilirmis diye heyecanliyoruz. Bu mudur Parlementer demokrasi denilen medeniyetin biz insanliga hediyesi?

Parlementer Demokrasi ve Turkiye'deki Izdusumu
Parlementer Demokrasiye sahibiz. Bundan da sikayetimiz olmamali diyorum ben. Bu sistem gunumuzde en ideal ve gecerli temsili sistemlerden birisidir. Basbakanin, Meclisteki en buyuk gruptan cikmasi ve onlar uzerinde ciddi bir yaptirima sahip olmasi onemli bir ozelligidir parlementer sistemin. Diger turlu, herhangi bir politikayi hayata gecirmesi, emrindeki her milletvekilini ayri ayri ikna etmesini gerektirir ki, bu da isleri icinden iyice cikilmaz hale getirir. Ondan dolayi da, mesela Baskanlik sisteminin gecerli oldugu Amerika'da ki gibi bir senatorun otoritesi veya gucu olamaz parlementerlerimizde, ve bu da sistemin bir eksikligi degil, gerekliligidir.

Turkiye'de, parlementer sistemin uygulayicisi olan bir ulke olarak, yukarda belirtilen ozelliklere sahiptir. Yani, Basbakanin tartisilmaz sekilde son sozu soyler bircok konuda. Demokrasi ile yonetilen bir ulkeye sahip oldugumuzu dusundugumuzde, tabi ki ve tabi ki, Baskabakanin sahip oldugu bu gucleri cok ozenle ve dikkatle kullanmasi gerektigini dusunuruz, ve Basbakanliga gelmis kisinin, Parlementer sistemin bu ozelligini idrak ederek, bu pozisyonun gerektirdigi dengeyi saglayabilecegini umut ederiz. Yurutme organi o dengeyi unutmus ise, ulkenin 'watchdoglari' denebilecek, yargisi, medyasi, sivil toplum kuruluslarinin gerekli uyarilari yapmasi beklenir.

Cumhurbaskanligi Secimi
Amma ve lakin, gunumuzdeki Cumhurbaskanligi adayligi konusunun Parlementer sistemin ozellikleri ile aciklamak mumkun gorulmuyor. Ornegin, sadece on gun icinde yeni bir Cumhurbaskanimiz olacak. Ama biz, bu ulkenin vatandaslari olarak, bu Cumhurbaskani adayinin kim olacagini hala ogrenemedik. Peki bu normal midir herhangi bir demokratik sistemde? Hangi sistemde bir veya iki kisinin, 75 milyonluk bir ulkenin cumhurbaskanini tayin etmesi dogrudur? Hangi hakla sembolik olarak olacaksa bile, bu ulkenin Silahli Kuvvetler Baskomutani olacak kisiyi askerinden saklamak dogrudur? Bu nasil bir anlayistir ki, benim uygun gormem kafidir, halkin bilmesine, uygun gormesine, kabul etmesine gerek yokdur derseniz? Bu ne saygisizliktir..

Basbakanimiz aday aciklanma surecinin son gunu Cumhurbaskani adayinin ismini aciklayacagini aylardir soyluyor. Yani, sartlardan dolayi olmus olsa, ornegin birkac adayin ismi ortada dolasiyor da uzlasilamiyor olsa ve bundan dolayi son saate kalsa (Necdet Sezer'in adayliginin ortaya cikmasi gibi) anlasilabilir. Ama Basbakan, son saniyeye kadar bekleyecegini ustune basarak soyluyor. Yani Turkiye Cumhuriyeti vatandaslarini olusturan milyonlarca insanin akli ermez bu islere diyor.

Turkiye’de Olmayan “Didikleme” Sureci
Milyonlarca vatandasa yapilan bu anlayissizlik ve kabalik sinirlari zorluyor. Halbuki birinci ve ikinci halka dedikleri, Basbakana yakin danismanlar ordusunda, Amerika'da yillarca kalmis, okumus, yasamis bircok insan var. Ve bu insanlar, Amerika’da, degil Cumhurbaskanligi capinda onemli bir makam, federal devlette onemli bir makamin adaylarinin isminin dahi gunler, haftalar oncesi aciklanarak tartisildigini bilirler. Ve bu adaylar, isimlerinin aciklanmasi ile birlikte, medya mensuplarinin les kargalari gibi uzerlerine cullandigini gorurler. Gecmisleri didik didik edilir bu adaylarin. En yakin zamandaki bir ornegi; Baskan Bush tarafindan Bernard Kerik'in Ic Guvenlik Bakanligi icin adayliginin kamuoyuna aciklanmasi ve sonrasindaki gelismeler. New York’daki polis hizmetlerinin en tepesine tirmanmis olan, o ana kadar hem halkca hem de Devlet adamlarinca 'kahraman' olarak bilinen bu insan, 'didikleme' surecinin baslamasi ile birlikte, buyutecin altina alindiginda bircok yanlis ve sakincali baglantilarinin ortaya cikmasi ornegi. Emin olunabilirki, eger Kerik de son dakikada adayligi aciklanmis bir kisi olsa idi, kabul gormemesi imkansiz olurdu. Hem kariyer hem de zeka acisindan namzet edildigi makami fazlasiyla hakeder bir goruntu veriyordu. Ama surec isledi, didiklendi ve dislandi; iste budur toplumsal uzlasi ve kabul.

Keskin Sirke Misali
Bu tartisma ve uzlasma sureci, ister Baskanlik, ister Yari Baskanlik veya Parlementer sistemle yasiyor olun, demokratik sistemin vazgecilmez unsuru olmalidir. Basbakanin, uc bes insanla oturup tartismasi ve soyledigine gore kendisi bildigi halde "Emine Erdogan'a dahi soylemedim" demeciyle, henuz kimseye bu adayin adini aciklamamis olmasi sindirilmesi guc bir durumdur.

Bu bir hakarettir milyonlara. Bu bir hakarettir medyaya, milletin vekillerine ve herkese. Bir toplumsal uzlasi olmasi gerekir bu cap adayliklar icin. Haniminin basortusu var midir yok mudur beni ilgilendirmez. Ama bu adayin Turkiye icin vizyonu nedir, gecmiste ne yapmistir ve yapamamistir, neyi ve kimleri referans alir, nasil bir dusunme sistemi vardir ve dahi buraya sigdiramayacagim yuzlerce soru vardir ve evet bu sorularin herbirisi beni cok yakindan ilgilendirir. Iste bu sorularin cevabini ogrenemedigim icin, bugunlerde icin icin fokurduyor ve bir keskin sirke gibi kupume zarar veriyorum.